Portretfoto van Elisah Pals in een tweedehands kledingwinkel
Frontvrouw van Zero Waste Nederland Elisah Pals neemt je in haar Genoeg-column mee in haar zoektocht naar een leven zonder afval. Omdat het bijna Afvalvrije week is, delen we de meest recente column van Elisah nu ook online met je. Daarin doet Elisah een opvallend boekje open over recyclen!
Als ik met mensen praat over Zero Waste en afvalvrij leven, krijg ik vaak de reactie: ‘O, wat goed, ik recycle ook alles.’ Dan moet ik uitleggen dat ik juist bijna niets meer ‘recycle’. Zero Waste gaat namelijk om het voorkomen van afval, niet om het proberen te verwerken van wat er al is.
Afval voorkomen is het doel
Daarom deel ik ook nauwelijks tips over afvalscheiding. Ik wil me helemaal richten op de stappen die daaraan voorafgaan: ‘Refuse’, ‘reduce’ en ‘re-use’. Repareren valt daar uiteraard ook onder. Plus natuurlijk ‘redesign’: het zó ontwerpen dat een product langer meegaat en beter repareerbaar en herbruikbaar is.
We kunnen ons geen weg uit deze rotzooi recyclen.
Maar het voorkomen van afval staat wat mij betreft dus centraal. Afval dat niet geproduceerd wordt, is namelijk directe milieuwinst. Niemand hoeft nog iets met jouw afval te doen om het nuttig in te zetten als het er niet is. Het hoeft niet vervoerd, gewassen, gesmolten of tot iets nieuws gemaakt te worden. Dit bespaart enorm veel energie, materialen, water, gassen en vervoersbewegingen. Bovendien is de vraag wat er van het afval gemaakt wordt. Is het daadwerkelijk recycling, of wordt het ‘downcycling’?
In de praktijk is het meestal dat laatste. Een verpakking komt namelijk zelden terug als een verpakking, vaak wordt het een bermpaaltje of een parkbankje. En hoeveel van die paaltjes en bankjes hebben we nodig?
Recycling nog verre van perfect
Daarnaast is recycling in de praktijk nog altijd verre van perfect, ook in Nederland. Afvalscheiding (wat we thuis doen) is namelijk niet hetzelfde als recycling (wat een ander er vervolgens mee doet). Te veel afval wordt niet daadwerkelijk gerecycled. Bovendien wordt er vaak met ons goed gescheiden afval gehandeld, waardoor veel ervan naar het buitenland en uit het zicht verdwijnt. Daarnaast wordt er te veel afval verbrand, en wordt het restproduct van die verbranding op een foute manier gebruikt. Bijvoorbeeld om – je gelooft het niet – paden in natuurgebieden mee aan te leggen.
De cijfers zijn zorgwekkend: de gemiddelde Nederlander produceert momenteel jaarlijks 170 kilo restafval. Daarvan zou maar liefst 108 kilo gescheiden kunnen worden, als we dat perfect zouden doen. Maar ook dan blijft er nog 62 kilo over. Dit betekent dat we, zelfs als we alles zouden recyclen, niet naar een volledig circulaire samenleving zouden komen. Geen afval produceren is dus beter.
Kortom: We kunnen ons geen weg uit deze rotzooi recyclen. We moeten het probleem bij de bron aanpakken door de kraan dicht te draaien. Ga jij ook voor minder afval? Je bent niet alleen. Samen starten we met voorkómen. Want dat is toch veel beter dan genezen?
Deze column van Elisah Pals komt uit in Genoeg Magazine lente 2025.
