Nieboer (oranje jas) met een leerkracht en leerlingen van de Haarlemse Montessorischool op de Nationale Buitenlesdag
Waarom zou je de hele week in een klaslokaal zitten als je buiten ook, of zelfs beter, kunt leren? Juf Tine Nieboer (29) uit Amsterdam gaat elke week met leerlingen naar het bos. Weer of geen weer. In 2022 werd Tine zelfs uitgeroepen tot de eerste Buitenlesleerkracht van het Jaar.
Zweden als voorbeeld
De hele ochtend zijn ruim twintig klasgenoten in het bos. Ze hebben les van Tine en het bos is hun lokaal. Nieboer gaat iedere woensdag, met hulp van ouders, naar buiten met leerlingen van de Buitenveldertse Montessorischool.
‘In een klaslokaal lesgeven op een reguliere school vond ik intens’, vertelt Nieboer. ‘Ik dacht: wordt dit mijn carrière? Dat wilde ik niet. Ik wilde naar buiten.’ Ze vertrok naar Zweden voor een master Outdoor Environmental Education and Outdoor Life. En ze liep er stage op een basisschool. ‘Het Zweedse onderwijs kijkt veel meer naar waar een kind aan toe is dan naar het niveau dat het zou moeten hebben op een bepaald moment’, zegt Nieboer. ‘Er is aandacht voor cognitieve vakken, maar net zoveel voor kunst, bewegen en buiten zijn.’
Leerlijnen in het buitenonderwijs
Sinds haar terugkeer in Nederland promoot Nieboer het buitenonderwijs. Ze bedenkt buitenlessen, geeft gastlessen op scholen en trainingen aan docenten. Buiten lesgeven is niet zomaar leuke dingen doen, zegt ze. ‘Ik volg de leerlijnen van het Nederlandse onderwijs.’ Daarin staan de stappen die leiden naar wat kinderen moeten kunnen op het gebied van taal en rekenen en burgerschap. Die stappen zet ze dus buiten. En dat betekent: de klassieke lesopdrachten vertalen naar buitenopdrachten, of zelf opdrachten bedenken.
Vertrouwen is belangrijk
Leerkrachten vinden buitenles soms wel spannend, merkt Nieboer. Nieboer: ‘Ze zijn bang om het houvast van lesmethodes los te laten. Ik heb dé oplossing ook niet, zeg ik dan. Ik kom altijd weer uit bij vertrouwen. Kinderen wíllen leren, zo zitten ze in elkaar.’
Kinderen doen buiten ook andere dingen naast hun opdrachten en die zijn net zo belangrijk, vindt Nieboer. ‘Ze bewegen meer, ze improviseren, ze hebben meer oog voor elkaar. Kinderen die binnen leerproblemen hebben, zitten buiten wat fijner in hun vel. Buiten maken ze verbinding met zichzelf, met anderen en met hun omgeving.’
Het lokaal uit
Als je de leerlingen van Tine buiten bezig ziet, zo beweeglijk, zo vol in gesprek met elkaar, denk je: wat moet je toch een boel áfleren om in een schoollokaal te functioneren. Van bewegen naar op een stoel zitten, van proberen en ontdekken naar de stappen van een methode volgen. Geen wonder dat het ruim tachtig procent van de leerlingen leuk lijkt om buiten les te krijgen (onderzoek van Hogeschool Leiden, 2017).
Buiten leren is een ándere manier van leren, zegt onderwijsontwikkelaar Stefan de Beukelaar. Hij bedacht een populair keuzevak voor pabo-studenten over werkvormen in de buitenlucht. ‘Kinderen zijn niet gemaakt om stil te zitten. Wie daar meer moeite mee heeft, komt buiten beter tot zijn recht, net als kinderen die de klassieke lesmethoden minder liggen. De hersengebieden die je daarbij gebruikt, gebruik je ook voor complexe rekensommen.’
Alléén maar buitenonderwijs hoeft ook niet. Binnen en buiten leren vullen elkaar aan, zegt De Beukelaar. Dat is Tine Nieboer met hem eens. Eén dag per week naar buiten vindt ze genoeg, pauzes niet meegerekend natuurlijk. Van De Beukelaar mag het best elke dag.
‘Natuur is cool’
Ondertussen is Teyler (12) in het Amsterdamse Bos nog volop aan de gang: ‘Buitenles is een van de beste dingen van school’, zegt hij terwijl hij takken met een paarse draad aan elkaar knoopt. ‘De natuuropdrachten zijn leuker leren. Het is hier lekker fris, en er is meer afwisseling. En met elkaar praten is ook leuk. Je kunt vrij zijn. Ik wilde al bioloog worden, maar nu denk ik echt: natuur is cool.’
Dit interview verscheen eerder in Genoeg magazine zomer 2023. Het is ingekort voor gebruik online. Tine Nieboer heeft in 2024 en 2025 gestudeerd in Zweden, Noorwegen en IJsland. Daardoor is zij in die periode niet actief geweest als juf. Op dit moment studeert Tine af aan de Nordic Master of Friluftsliv (Outdoor Studies). Daarna is zij van plan om opnieuw als buitenjuf aan de slag te gaan.
