De meeste mensen deugen

De gedachte dat de meeste mensen deugen lijkt logisch, maar is dat volgens Rutger Bregman niet. Onze maatschappij lijkt juist gebaseerd op de ‘vernistheorie’, die de beschaving ziet als dun laagje rond de ingebakken menselijke neiging tot kwaad. De media bestáán daar zelfs van: nieuws over slechtheid verkoopt immers geweldig.

Beschaafd laagje

In zijn vuistdikke, ambitieuze boek gaat Bregman die vernistheorie op twee manieren te lijf. Enerzijds ontmaskert hij klassiek ‘vernisbewijs’ als vervalsing; denk aan beroemde experimenten als het Stanford-gevangenisexperiment (waarin proefpersonen een horrorgevangenis creëerden) en het gehoorzaamheidsonderzoek van Stanley Milgram (waarin proefpersonen bereid bleken anderen te elektrocuteren). Anderzijds draagt hij voorbeelden aan van de ingebakken menselijke neiging tot vreedzaamheid en samenwerking, zoals het feit dat de meeste soldaten in oorlogstijd expres mis schieten. Ook schenkt Bregman aandacht aan alternatieve verklaringen voor gruweldaden, zoals groepsdruk – veel wangedrag vloeit voort uit een teveel aan loyaliteit.

Het resultaat is een veelzijdig en goed opgebouwd, moed gevend boek. Wel is het jammer dat tegenbewijs weinig ruimte krijgt. Kijk bijvoorbeeld naar De rijdende rechter en je gaat meteen weer twijfelen! Door welke omstandigheden laten mensen het zo ver komen? Om die vragen goed door te denken is herlezen aan te bevelen – helaas ontbreekt een index. Maar beoordeel het boek vooral op wat het wél is: een verfrissend optimistische steen in een vijver. (MvdG)

Rutger Bregman: De meeste mensen deugen. De Correspondent, € 25,-.

ISBN 9789082942187.

Koop dit boek op Bol.com – daarmee steunt u Genoeg!